Migrena w ciąży
Zmiany hormonalne, które zachodzą w ciele ciężarnej kobiety są wyzwaniem dla tych, które mają migreny, a szczególnie migreny bez aury. Dobra wiadomość jest taka, że migreny łagodnieją podczas ciąży właściwie u większości kobiet.
Ból głowy w ciąży
Poziom hormonów płciowych ulega zmianie w zależności od fazy ciąży, zmienia się także jego wpływ na migreny, które mogą być słabsze lub silniejsze, a czasami mogą w ogóle znikać. Wysoki i dość stały poziom estrogenu podczas ciąży chroni przed migreną.
Ból głowy często spowodowany jest wahaniami hormonalnymi. W trakcie ciąży poziom estrogenu czasami osiąga stukrotnie wyższy poziom niż przed lub po ciąży, podczas gdy poziom progesteronu maleje i wzrasta ponownie pod koniec ciąży. Jednak te wahania nie są tak wyraźne, jak poza okresem ciąży – to może powodować, że migreny często stają się lżejsze podczas ciąży. Mniejsza ilość migren lub ich brak może wynikać również ze zwiększonego poziomu naturalnych hormonów przeciwbólowych (endorfin). Są one kilka razy wyższe podczas ciąży.
Wszystkie te zmiany hormonalne, które łagodzą objawy bólu głowy,mogą trwać całą ciąże, niestety ta ochrona słabnie po porodzie, co ponownie wyzwala napady migreny.
Czasami jednak jest tak, że w przypadkach, gdy bóle migrenowe zmniejszają się w pierwszym trymestrze ciąży, migrena może pozostać niezmienna w trakcie ciąży, natomiast pogarsza się po porodzie. Czynnikiem zmniejszającym ataki migrenowe jest karmienie piersią, powoduje ono stabilne stężenie estrogenu w organizmie kobiety, co może chronić przed bólem głowy po ciąży.
Właśnie dlatego tak ważne jest, aby plan leczenia migren powstał przed ciążą i był właściwy. Oczywiście w opracowaniu planu powinien być zaangażowany i ginekolog, i neurolog. Konsultacje ze specjalistą z zakresu bóli głowy są konieczne, gdyż nie wszyscy ginekolodzy są w stanie ocenić postępy w leczeniu migreny.
Pewnie zapytasz co taki plan leczenia powinien zawierać? Tak naprawdę słowo “PLAN” określa schemat postępowania w razie wystąpienia bóli głowy i powinien odpowiadać na pytania:
- Co należy zrobić w przypadku ostrych napadów migrenowych podczas ciąży?
- Co można zrobić, aby zapobiec napadom migrenowym podczas ciąży?
- Jakie są niefarmakologiczne metody leczenia, które mogą pomóc w czasie ciąży?
Niestety nie ma ustalonego sposobu postępowania dotyczącego leczenia migreny w okresie ciąży. Międzynarodowe stowarzyszenia bólu głowy są w trakcie opracowywania wytycznych.
Poniżej przedstawiam zebrane przeze mnie wszystkie dostępne informacje dotyczące postępowania w przypadku migren w ciąży i w trakcie karmienia piersią.
Migrena bez aury oraz migrena z aurą
Jeżeli doświadczasz migreny bez aury to badania wykazują, że taki rodzaj bólu głowy poprawia się po trzech pierwszych miesiącach ciąży u około 60-70% kobiet. Dotyczy to zwłaszcza sytuacji, gdy migrenę powiązana jest z cyklem menstruacyjnym.
Jeżeli doświadczasz migreny z aurą to bardziej prawdopodobne jest, że nadal będziesz mieć ataki podczas ciąży. Jeżeli pierwszy raz wystąpi u Ciebie migrena właśnie podczas ciąży to będzie to najprawdopodobniej migrena z aurą. Pamiętaj, że wtedy bardzo ważne jest, aby zgłosić się do swojego lekarza ginekologa i neurologa, żeby móc znaleźć przyczyny bólu głowy i odpowiednio go leczyć. Ważne jest, że stan przedrzucawkowy i inne bardziej poważne przyczyny bólów głowy mogą mieć objawy podobne do migreny!
Jakie leki stosować w ciąży?
W przypadku stosowania profilaktycznego leczenia, należy omówić z specjalistą od bólu głowy, zaprzestanie stosowania tych leków lub znalezienie ich bezpieczniejszych odpowiedników. Zaleca się podanie jak najmniejszej ilości leków w najniższej skutecznej dawce, a najlepiej w trakcie ciąży unikać wszystkich leków. W większość informacje dotyczące bezpieczeństwa leków w ciąży są zbierane okazjonalnie, ponieważ leki zwykle nie mogą być badane kobietom w ciąży lub karmiącym piersią ze względów etycznych. Oznacza to, że porady dotyczące leczenia migreny w ciąży zwykle udzielane są bardzo ostrożnie.
Stosowanie jakichkolwiek leków podczas ciąży lub podczas karmienia piersią należy omówić z lekarzem, aby móc ocenić zagrożenia i korzyści jakiegokolwiek leczenia.
W leczeniu ataku migreny zaleca się zastosowanie paracetamolu, który uważa się za lek bezpieczny podczas ciąży i karmienia piersią. Najlepiej stosować go w formie rozpuszczalnej na jak najwcześniejszym etapie ataku migreny, i najlepiej razem jedzeniem. Aspirynę stosuje wiele kobiet ciężarnych w pierwszym i drugim trymestrze ciąży. Aspiryny należy unikać bliżej oczekiwanego czasu porodu, ponieważ może ona zwiększyć krwawienie. Taki lek jak Ibruprofen nie powinien być stosowany w dawkach przekraczających 600 mg na dobę.
Nie zaleca się ciągłego stosowania triptanów (sumamigren, zolmiles) w okresie ciąży. Chociaż dowody w przypadkach, gdy kobiety w ciąży stosowały triptany są obiecujące, nie ma jeszcze wystarczających dowodów zlecających stosowania triptanów w czasie ciąży.
Jeżeli potrzebujesz leków przeciwwymiotnych podczas ataku migreny, to powszechnie używano w ciąży: chlorpromazynę (fenactil) i prochlorperazynę, obu leków nie należy jednak stosować podczas karmienia piersią. Metoklopramid również jest bezpieczny w ciąży, ale najlepiej go uniknąć w ciągu pierwszych trzech miesięcy.
Co zrobić gdy leki nie działają?
Jeśli żadna z tych metod nie działa, warto zwrócić się do lekarza w celu wykonania blokady nerwu potylicznego. Zabieg jest małoinwazyjny i polega na wykonaniu zastrzyku z miejscowym znieczuleniem i sterydem, który jest wstrzykiwany do tylnej części czaszki, pod skórę do mięśnia wokół dużego nerwu potylicznego, który bierze udział w uruchomieniu bólu głowy. Jest to szybka procedura, która może zapewnić krótko- i średnioterminową ulgę i może być zrobiona przez neurologa zajmującym się bólami głowy. Ten zabieg jest bezpieczny w ciąży. Więcej na temat tego zabiegu przeczytasz w artykule “Nowe metody leczenia migreny”
Jeżeli chodzi o leczenie profilaktyczne to uważa się, że najmniejsza skuteczna dawka propranololu jest związana z małym ryzykiem w ciąży i karmieniu piersią. Natomiast jego długotrwałe stosowanie może mieć niekorzystne skutki dla dziecka. Amitryptylina jest jego bezpieczną alternatywą, nie ma żadnych doniesień o niekorzystnych wynikach jej stosowania w okresie ciąży i karmienia piersią. Coraz częściej przezczaszkowa stymulacja magnetyczna przy użyciu urządzenia SpringTMS jest stosowana w leczeniu i profilaktyce migreny i została uznana za bezpieczną w okresie ciąży i karmienia piersią. Więcej na temat tego zabiegu przeczytasz w artykule “Nowe metody leczenia migreny”
Pierwsze trzy miesiące ciąży
W ciągu pierwszych trzech miesięcy objawy ciąży mogą pogarszać migrenę. Poranne mdłości powodują, że nie masz ochoty na jedzenie i picie, co może powodować niski poziom cukru we krwi i odwodnienie. Warto kontrolować regularność posiłków i spożywanych płynów, żeby nie spowodować pogorszenia migren. Powinnaś spróbować jeść małe, ale częste posiłki i pić często małe ilości wody, aby temu zapobiec. Takie postępowanie może pomóc zmniejszyć liczbę migren podczas ciąży.
Po porodzie
W przypadku niektórych kobiet migreny powracają wraz z powrotem okresów (miesiączkowania). Niektóre matki twierdzą, że mają częstsze i silniejsze ataki migreny w ciągu kilku dni od porodu. Może to wynikać z nagłego spadku poziomu estrogenu po urodzeniu. Wyczerpanie, odwodnienie, niewyspanie i niski poziom cukru we krwi po porodzie może także nasilać bóle głowy.
Migrena matki i jej wpływ na dziecko
Nie ma dowodów na to, że migrenę (z aurą lub bez) wpływa na wynik ciąży. Migrena u matki nie szkodzi ani nie zagraża dziecku. Ostatnie badania wykazują, ze częsty migreny u mam mogą być powodem kolki u niemowląt, o tym przeczytasz w artykule “Czy kolki u bobasa wiążą się z migreną jego mamy?”
Karmienie piersią a przyjmowanie leków
Jeśli karmisz piersią, najlepiej unikać jakichkolwiek leków, ponieważ mogą dostać się do mleka matki, które jest podstawowym pokarmem dziecka. Te same leki stosowane w ciąży mogą być przyjmowane podczas karmienia piersią. Wyjątkiem jest aspiryna, która przenika do mleka matki, może więc osłabić krzepnięcie krwi u podatnych dzieci, więc najlepiej jej unikać. Jeśli jednak musisz zastosować leki podczas karmienia piersią, zaleca się nie karmić piersią przez 24 godziny po ostatniej dawce leku. W takich sytuacjach warto zachować mleko w lodówce. W przeciwnym razie musisz stosować specjalne mleko sproszkowane. Możesz czuć się z tym źle, ale najlepiej zebrać mleko poza okresem brania leków i przechowywać je w lodówce. Pamiętaj, że mleko zebrane podczas stosowania leków trzeba wyrzucić. Odciąganie pokarmu laktatorem może pomóc złagodzić dyskomfort, ponieważ piersi nadal produkują pokarm, pomoże także zapobiec zmniejszeniu produkcji pokarmu.
Triptany (almotriptan, eletryptan, frowatryptan, rizatryptan i sumatritptan) są dopuszczone do stosowania podczas karmienia piersią, pod warunkiem, że nie karmisz piersią dziecka w ciągu 24 godzin od ostatniej dawki! Więc pamiętaj: odciągnij i pokarm i go wyrzuć!
Medycyna uzupełniająca i alternatywna
Wiele kobiet preferuje przyjmowanie uzupełniających i alternatywnych leków, takich jak środki ziołowe. Ważne jest, aby pamiętać, że niektóre zabiegi medycyny alternatywnej, które mają za zadanie uzupełnić leczenie. Powszechne u kobiet jest przekonanie, że masaż aromaterapeutyczny jest bardzo pomocny w leczeniu bóli głowu, jednak kobiety często sa nieświadome tego, że niektórych olejków eterycznych (na przykład rozmarynu) należy w ciąży unikać.
Leczenie przy użyciu refleksologii nie zawsze jest wskazane podczas ciąży, a wszystkie leki uzupełniające powinny być stosowane pod nadzorem wykwalifikowanego lekarza. Natomiast masaż, akupunktura, relaks i biofeedback przynoszą niektórym ukojenie. Przydatną techniką jest także zastosowanie ciepła lub zimna na głowie.
Najlepszą radą jest przyjmowanie jak najmniejszej ilości leków, w jak najmniejszej skutecznej dawce. Używanie jakichkolwiek leków lub środków ziołowych w leczeniu migreny podczas ciąży i podczas karmienia piersią stanowi może przynosić zarówno korzyści, jak i szkody. Zawsze pamiętaj, że jeśli masz więcej niż 2 lub 3 bóle głowy w tygodniu, powinieneś omówić to z lekarzem, a nie przyjmować leki przeciwbólowe, ponieważ możliwe jest wystąpienie stanu zwanego “nadmiernym bólem leków”. Wszelkie leki, które przyjmujesz, powinny być zapisywane w notatkach dotyczących ciąży. W miarę możliwości zalecam także odpoczynek oraz unikanie nadmiernego zmęczenia. Ustalenie porządku dnia, trzymanie się rutyny, a także delegowanie pracy lub zadań domowych bardzo często może pomóc.
